بنیانگذار پایگاه استنادی جهان اسلام دلایل نبودن دانشگاه های ایران در میان دانشگاه های برتر جهان را تشریح کرد

به گزارش سایت پی ان یو نیوز دکتر جعفر مهراد در گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر این که دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف و صنعتی اصفهان سه دانشگاه برتر در میان دانشگاه‎‌های ممتاز جهان در نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی چون QS، تایمز و شانگهای هستند، افزود: دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، علوم پزشکی تهران و علم و صنعت ایران نیز در بین نظام‌های رتبه‌بندی بین‌المللی و در سال‌های مختلف در میان دانشگاه‌های برتر جهان مشاهده می‌شوند.

وی با بیان این که برخی از دانشگاه‌های کشور در ارزیابی‌ رشته‌های موضوعی، جایگاه‌هایی در بین سایر دانشگاه‌های ممتاز کسب می‌کنند، اضافه کرد: با وجود این وقتی صحبت از شهرت و اعتبار بین المللی دانشگاه‌ها به میان می‌آید، دانشگاه‌های ایران در جمع 200 یا 400 دانشگاه‌های برتر جهان دیده می‌شوند.

مهراد تاکید کرد: از سال 2003 میلادی که نظام‌های رتبه بندی فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌اند، هیچ یک از دانشگاه‌های ایران در بین دانشگاه‌های ممتاز از نظر رتبه بندی شهرت و اعتبار قرار ندارند.

به گفته وی رتبه بندی‌های دانشگاهی بر حسب شهرت و اعتبار بر اساس اظهار نظر متخصصان آموزش عالی و تاثیر استادان دانشگاه‌های جهان به نسبت دانشجو به استاد و سایر شاخص‌ها انجام می‌گیرد.

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز، قرار نگرفتن ایران در میان دانشگاه‌های ممتاز جهان به لحاظ اعتبار و شهرت را ناشی از 5 دلیل دانست و یادآور شد: یکی از این دلایل عناصر غیر مرتبط است، به این معنا که عناصری که برای اندازه گیری شهرت جهانی به کار می‌رود برای دانشگاه‌های ایران سودمند نیست. این عناصر شامل تنوع جهانی، اعضای هیات علمی بین المللی، دانشجویان بین المللی، شدت پژوهش و تعداد استادانی که درگیر تحقیقات علمی هستند، می‌شود.

به گفته وی بسیاری از دانشگاه‌های ایران بر اساس معیارها و شاخص‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت می‌کنند و بر این اساس نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و معیارها و شاخص‌های دفاتر نظارت بر آموزش و پژوهش در این دو وزارتخانه منحصر به خود است.

مهراد، شمول اجتماعی را از دلایل دیگر قرار نگرفتن دانشگاه‌های ایران در میان دانشگاه‌های برتر در شهرت و اعتبار ذکر کرد و ادامه داد: دانشگاه‌های ایران بر اساس سیاست‌های حاکم و به ویژه با راه اندازی مراکز آموزش عالی غیر انتفاعی و پردیس‌های بین المللی و نیز کمیت گرایی می‌کوشند طبقات اجتماعی و جمعیت‌های گوناگونی را پذیرش کنند و این در حالی است که بسیاری از دانشگاه‌های کشور از شرایط کیفی لازم برای تحصیلات عالی برخوردار نیستند.

وی با تاکید بر این که دانشگاه‌های ایران بخش‌های به حاشیه رانده شده جامعه را برای بهبود و اصلاح کشور پذیرش می‌کنند، در حالی که بسیاری از دانشگاه‌های معتبر جهان با شهرت بین‌المللی چنین اجباری ندارند، اضافه کرد: از سوی دیگر مسائل دیگری وجود دارد که در رتبه بندی دانشگاه‌ها بر اساس شهرت و اعتبار لحاظ نمی‌شود، از جمله آن که دانشگاه‌های ایران برای ساخت کشور و فراهم آوردن بستر لازم برای توسعه تلاش می‌کنند و پروژه‌های متعددی در حوزه دفاع و ابتکارات راهبردی که در این نظام‌های رتبه بندی انعکاس نمی‌یابند، اجرایی می‌کنند.

وی با بیان این که ایران فاقد نظام رتبه بندی ملی است، یادآور شد: به نظر می‌رسد این اقدامات می‌تواند انگیزه‌ای برای ایجاد نظام رتبه بندی برای دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور باشد.

به گفته مهراد، در دولت دهم نظام رتبه بندی ملی طراحی شد، ولی عملا مورد استفاده قرار نگرفت. محتوای این نظام بیشتر به ارزیابی شباهت داشت تا یک نظام رتبه بندی معمول و متعارف جهانی.

این چهره ماندگار علمی کشور، گردآوری داده‌ها را از دیگر دلایل قرار نگرفتن دانشگاه‌های ایران در میان دانشگاه‌های برتر در شهرت و اعتبار عنوان کرد و گفت: بسیاری از دانشگاه‌های کشور فاقد نظام ثبت آماری از عملکردهای آموزشی، پژوهشی، مالی و منابع انسانی هستند و از سوی دیگر نظام‌های رتبه بندی بین المللی به داده‌های دقیق و بهنگام نیاز دارند.

وی با بیان این که دانشگاه‌ها برای بهبود و ارتقای مستمر باید در این زمینه تلاش کنند، ادامه داد: داده‌ها باید به طور دقیق مستند شوند، ضمن آن که دانشگاه‌ها باید در زمان ارسال این داده‌ها نیز توجه لازم را داشته باشند. این امر به گونه‌ای است که حتی ارسال بخشی از داده‌های رتبه بندی کمک می‌کند تا نام دانشگاه‌ها مطرح و محاسبه شود.

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز همکاری را از دیگر دلایل نام برد و خاطر نشان کرد: حوزه‌ای که دانشگاه‌های برتر کشور موفقیت نسبتا خوبی به دست آورده‌اند، مربوط به همکاری‌های بین المللی است. این بخش به ویژه در انتشار مقالات علمی قابل توجه است و بخش دیگر به آموزش و پژوهش مربوط می‌شود که نیاز به تلاش بیشتر دارد.

وی با تاکید بر این که دانشگاه‌ها بدون برنامه‌ راهبردی در این زمینه موفقیت چندانی به دست نخواهند آورد، اضافه کرد: سال‌ها است که نسبت استادان خارجی به کل استادان، مورد سنجش و محاسبه قرار می‎گیرد، اما اکثر دانشگاه‌های کشور در این زمینه سیاست خاص و مدونی ندارند، از این رو امتیازی که از این شاخص نصیب دانشگاه‌های کشور می‌شود، از آنها سلب خواهد شد.

مهراد ترویج پژوهش و آموزش را از دیگر دلایل این امر عنوان کرد و یادآور شد: دانشگاه‌های کشور می‌توانند حضور بین‌المللی خود را با ترویج پژوهش و آموزش در خارج از کشور تقویت کنند، ولی مشاهده می‌شود به استثنای دانشگاه‌های بزرگ و صنعتی، سایر دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی به نشر نتایج تحقیقات علمی در انتشارات بین المللی نمی‌پردازند.

این چهره ماندگار با تاکید بر این که این امر در حوزه‌های علوم اجتماعی نیز قابل مشاهده است، اظهار کرد: نشر مقالات پژوهشی در یک درصد مجلات علمی و یا 5 یا 10 درصد برتر نشریات پژوهشی موضوع با اهمیتی است که نشان از کیفیت تحقیقات علمی دارد.

رییس بخش علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز با تاکید بر این که فراهم کردن همکاری‌های آموزشی با دانشگاه‌های معتبر و برگزاری دوره‌های مشترک باید از طرح‌های راهبردی دانشگاه‌های کشور باشد، تصریح کرد: علاوه بر آن دانشگاه‌های کشور با ایجاد تغییرات و درخواست از اعضای هیات علمی جهت مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی و جذب استادان و دانشجویان خارجی باید برنامه‌ریزی کنند