به گزارش سایت پی ان یو نیوز PnuNews.com محمدجواد دهقانی گفت: تحول و ارتقاء علوم انسانی یکی از ارکان سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است. پژوهشگران علوم انسانی کشور با انتشار بیش از یکصد هزار مقاله پژوهشی در طول یک دهه گذشته یکی از حوزه های اصلی تولید علم کشور هستند که این تعداد شامل ۳۴ درصد از کل پژوهش هایی است که در مجلات علمی پژوهشی و ترویجی در سطح  ملی منتشر شده اند.

وی افزود: در سطح بین المللی برخلاف کشور حوزه های علوم انسانی و اجتماعی از یکدیگر تفکیک شده اند. بیش از ۲۰ درصد پژوهش های ثبت شده در پایگاه استنادی آی اس آی در ۲۵ سال گذشته متعلق به حوزه علوم انسانی و اجتماعی است که سهم علوم انسانی و هنر به تنهایی حدود ۸ درصد از کل اطلاعات نمایه شده در این پایگاه است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: سهم پژوهشی دانشگاه ها از علوم انسانی یکسان نیست با لحاظ کردن این واقعیت که رشته های تحصیلی نیز از یک دانشگاه به دانشگاه دیگر متفاوت است. در بررسی پژوهش های علوم انسانی تنها نباید به کمیت علم تولید شده بسنده کرد، بلکه کیفیت پژوهش ها و میزان اثرگذاری آنها در سطح جامعه علمی نیز از اهمیت برخوردار است.

۱۴ درصد پژوهش های علوم انسانی مربوط به دانشگاه تهران است

دهقانی گفت: بررسی معتبرترین مجلات علمی پژوهشی و ترویجی نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) نشان می دهد که نزدیک به ۱۴درصد پژوهش های علوم انسانی کشور در دانشگاه تهران انجام می شوند.

وی بیان داشت: دانشگاه علامه طباطبایی بعد از دانشگاه تهران بیشترین تعداد پژوهش های علوم انسانی کشور را به خود اختصاص داده است که حدود ۷ درصد آنها را در بر می گیرد، بنابراین این دانشگاه رتبه دوم کمیت تولید علم کشور در این حوزه را به خود اختصاص داده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشت: همچنین در این حوزه دانشگاه های اصفهان و تربیت مدرس از نظر کمیت علم تولید شده در رتبه های سوم و چهارم تولید علم کشور قرار دارند. این دو دانشگاه به ترتیب ۶ درصد و ۵ درصد کمیت تولید علوم انسانی کشور را تولید می کنند.

دهقانی خاطرنشان کرد: دانشگاه شهید بهشتی، فردوسی مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، شیراز و خوارزمی رتبه های بعدی را دارند که هر کدام حدود ۳ تا ۴ درصد علم علوم انسانی کشور را تولید می کنند.

۲۴ درصد استنادهای حوزه علوم انسانی مربوط به دانشگاه تهران است

وی اضافه کرد: میزان اثرگذاری پژوهش های علوم انسانی در دانشگاه های مختلف یکسان نیست بنابراین ۲۴ درصد استنادهایی که به حوزه علوم انسانی کشور صورت گرفته متعلق به علوم انسانی دانشگاه تهران است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) خاطرنشان کرد: دانشگاه علامه طباطبایی بعد از دانشگاه تهران در جایگاه دوم قرار دارد. این دانشگاه بیش ۸ درصد از استنادها را دریافت کرده است. هر چند دانشگاه تربیت مدرس از لحاظ کمیت تولید علم در جایگاه چهارم قرار گرفته، اما از لحاظ تعداد کل استنادهای دریافت شده در حوزه علوم انسانی در مرتبه سوم کشور قرار دارد و بعد از این دانشگاه، دانشگاه اصفهان قرار گرفته است.

دهقانی گفت: این دانشگاه ها به ترتیب نزدیک به ۸ درصد و بیش از ۶ درصد از استنادها را دریافت کرده اند. بعد از این دانشگاه ها، دانشگاه های شهید بهشتی، شیراز، فردوسی مشهد، شهید چمران اهواز، خوارزمی و مازندران به ترتیب بیشترین میزان استنادها در این حوزه را دریافت کرده اند. میزان استنادهای آنها بین ۲ تا ۵ درصد از کل استنادهایی است که به پژوهش های علوم انسانی کشور صورت گرفته است.

وی خاطرنشان کرد: یکی از شاخص های تعیین میزان اثرگذاری کمیت علم تولید شده، متوسط تعداد استنادهای صورت گرفته به ازاء هر مقاله است. در این روش تعداد استنادهای دریافت شده در یک دانشگاه بر تعداد مقالات همان دانشگاه تقسیم می شود و براین اساس مشخص می شود که به ازاء هر مقاله تولید شده به طور متوسط چه میزان استناد دریافت شده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) خاطرنشان کرد: بهترین روش برای محاسبه میزان اثرگذاری پژوهش ها هنجاری سازی (نرمال سازی) استنادها است که در این روش استنادها بر حسب سال و رشته موضوعی که پژوهش در آن منتشر شده است یکدست می شوند، زیرا تعداد استنادها بر اثر گذر زمان افزایش می یابد.

دهقانی افزود: همچنین اندازه رشته های مختلف از لحاظ تعداد پژوهشگران و نشریاتی که منتشر می کنند با یکدیگر متفاوت است و این دو عامل باعث تفاوت در تعداد استنادهای دریافتی می شود و قبل از مقایسه هنجاری سازی مقایسه را علمی می سازد.

وی گفت: شانس دریافت استناد پژوهش هایی که به زبان فارسی و تنها در سطح ملی منتشر می شوند کمتر از آنهایی است که به زبان انگلیسی و در سطح بین المللی منتشر می شوند، زیرا اندازه جامعه علمی که به صورت بالقوه می توانند به آنها استناد دهند متفاوت است. اما، این عامل مانع از آن نیست که افزایش تعداد استنادها را نادیده گیریم و فرهنگ استناد را فراموش کنیم چراکه استناد به مفهوم استفاده است و پژوهشی که مورد استفاده قرار نگیرد بی اثر است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) عنوان کرد: در تمام کشورهای دنیا میزان گستردگی جامعه علمی منطبق با زبان مجله و سطح انتشار مجله اعم از ملی یا بین المللی از عوامل مهمی هستند که بر تعداد استنادهای دریافتی مقالات تاثیر می گذارند. باید خاطر نشان ساخت که تعداد استنادها به مقالات حوزه علوم انسانی در سطح بین المللی نیز کمتر از بسیاری از حوزه های علمی دیگر است.

موثرترین پژوهش های علوم انسانی کشور در دانشگاه شیراز

دهقانی گفت: بررسی متوسط تعداد استناد به ازاء هر مقاله در حوزه علوم انسانی نشان می دهد که موثرترین پژوهش های علوم انسانی توسط پژوهشگران دانشگاه شیراز صورت می پذیرد. نسبت تعداد استناد به مقاله این دانشگاه ۰.۵۸  است، به این مفهوم که به هر دو مقاله اندکی بیش از یک استناد صورت می گیرد.

وی تصریح کرد: این رقم برای دانشگاه تهران ۰.۵ است و معنی آن این است که از هر دو مقاله منتشر شده در حوزه علوم انسانی دانشگاه تهران یکی از آنها یک استناد دریافت می کند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشن: دانشگاه شهید چمران اهواز در جایگاه سوم کشور از این لحاظ قرار دارد و از وضعیتی مشابه دانشگاه تهران برخوردار است. براساس شاخص متوسط تعداد استناد به ازاء هر مقاله، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، علامه طباطبایی، الزهرا (س)، خوارزمی، شهید بهشتی و اصفهان به ترتیب رتبه های چهارم تا دهم کشور را کسب کرده اند.

دهقانی عنوان کرد: هر چند کمیت تولید علم شرط لازم برای توسعه علمی است، اما شرط کافی نیست. میزان بهره گیری جامعه علمی از تولید علم صورت گرفته بیانگر میزان کارآمدی آن است. این بهره گیری همان استفاده است که از طریق شمارش استنادها مشخص می شود.

وی تاکید کرد: اگر تنها به کمیت تولید علم بیندیشیم علمی تک بُعدی خواهیم داشت، نظام علمی که تنها توجه خود را معطوف به افزایش تعداد مدارک می کند. هر چند کمیت تولید علم نیز از اهمیت برخوردار است، اما علمی که مورد استفاده قرار نگیرد علمی بی اثر است و کشور را به توسعه علمی نخواهد رساند.