تعداد بالای دانشجویان دانشگاه‌های فرانسه باعث شده است که دولت برای سرپا نگه داشتن نظام آموزش عالی این کشور تقریبا 100 میلیون یورو هزینه کند. کارشناسان و استادان باتجربه همواره به دنبال پیدا کردن معضلاتی بودند که در دانشگاه‌های مشهور فرانسه وجود دارد. در گزارش اخیر لوکال فرانس 9 دلیل عمده برای این مشکلات اعلام شده است.

1- هجوم دانشجویان

آمارها حاکی از این است که در ترم جدید 65 هزار دانشجو در دانشگاه‌های فرانسه ثبت‌نام کردند. تصاویری که توسط یک دانشجوی فرانسوی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست چرخید و پربازدید شد این مسئله را تأیید می‌کند. تصاویری که نشان می‌دهد دانشجویان دانشگاه‌های فرانسه در پشت میزهای کتابخانه خوابیده‌اند تا میز خود را از دست ندهد، یا تصاویری از 1500 دانشجوی فرانسوی که برای 300 صندلی در حال کشمکش و درگیری هستند.

البته این مشکل تنها مختص به سال‌های اخیر نیست و در گذشته نیز شاهد چنین صحنه‌هایی بودیم. از سال 2012 تعداد دانشجویان در هر سال، با افزایش 2.8% همراه بوده است، در حالی‌که که قبلا این نرخ افزایش تنها یک یا دو درصد بود.

2- کمبود بودجه

کمبود بودجه یکی دیگر از معضلاتی بود که دانشگاه‌های فرانسه با آن روبه‌رو هستند. بانک جهانی تخمین زده که میزان تولید ناخالص ملی فرانسه در سال 2012 تنها 2.26% بوده که در مقایسه با کشورهای قدرتمند اروپایی درصد بسیار پایینی است.

در حالی‌که دولت فرانسه تحصیلات تکمیلی این کشور را در چند سال اخیر بهبود بخشیده و به دانشگاه‌های نیز اختیار عمل بیشتری برای بودجه بندی و تأمین نیازهایشان داده است. بر این اساس اعلام شد که دولت 100 میلیون یورو در سال 2016 به آموزش این کشور تزریق خواهد کرد.

به رغم تمامی این مسائل دانشجویان دانشگاه‌هایی مانند بوردو، از کمبود بودجه برای پروژه‌های نوسازی شکایت داشتند زیرا بسیاری از ساختمان‌های این دانشگاه قدیمی است یا پروژه‌های جدید عمرانی این دانشگاه نیمه‌کاره رها شده‌اند.

3- اعتبار پایین دانشگاه‌ها

زمانی که رتبه‌بندی‌های جهانی شاخص‌هایی نظیر اعتبار جهانی دانشگاه‌ها را در نظر می‌گیرند همواره دانشگاه‌های فرانسه جایگاه پایینی را کسب کرده‌اند. به نحوی که در رتبه‌بندی سال 2014 تایمز هایر اجوکیشن، ورد رپوتوشن رنکینگ (World Reputation Rankings) منتشر شد تنها دو دانشگاه فرانسوی توانستند در بین 100 دانشگاه برتر دنیا قرار بگیرند. کارشناسان معتقدند که این نتایج زنگ خطری برای فرانسه است.

4- مشکلات نخبه‌گرایی

متئو فراسر، استاد دانشگاه آمریکایی فرانسه، معتقد است رویکردی که نسبت به نخبگان در این کشور اتخاد شده نادرست است و تعداد بسیار زیادی از نسل جدید نخبگانی که از مدارس و دانشگاه‌ها نمونه و تیزهوشان فرانسه فارغ‌التحصیل نشده‌اند در گیرودار مسائل بوروکراتیک نمی‌توانند فرصت‌های شغلی و علمی خوبی در فرانسه کسب کنند، در نتیجه کشورشان را به مقصد آمریکا یا انگلیس ترک می‌کنند. همین امر باعث شده است که این کشور با معضل فرار مغزها روبه‌رو شود. تنها 5% دانشجویان فرانسوی در مدارس نمونه و تیزهوشان این کشور تحصیل می‌کنند.

5- عدم انسجام و نظارت

بسیاری از دانشجویان از سیستم چندپاره و غیرمنظم دانشگاه‌های فرانسه رنج می‌برند. دانشجویان از این عدم قطعیت ناراحت هستند و می‌گویند هر روز به آنها چیز جدیدی گفته می‌شود. حتی هیچ انسجامی برای اداره کلاس‌ها وجود ندارد، و نظارتی بر نحوه برگزاری و میزان کیفیت کلاس‌های درس انجام نمی‌گیرد.

از طرفی دانشجویان معتقدند که نحوه نمره‌دهی استادان و سنجش قابلیت‌های دانشجویان مناسب و عادلانه نیست. یک دانشجوی دانشگاه بوردو اعلام کرد که نمرات این دانشگاه از 20 محاسبه می‌شود، اما در بهترین حالت بالاترین نمره‌ای که یک دانشجو می‌تواند از استاد بگیرد 16 است زیرا با توجه به تعداد بسیار زیاد دانشجویان و بی‌برنامگی در ارائه دروس و سازمان‌نیافتگی سیستم آموزشی، استادان با عجله و بدون قاعده مناسبی به دانشجویان نمره می‌دهند.

6- ورود راحت به دانشگاه‌ها و شرایط آسان فارغ‌التحصیل شدن

وارد شدن به دانشگاه‌های آمریکا و فارغ‌التحصیل شدن از آنها بسیار سخت است اما دانشگاه‌های فرانسه دقیقا برخلاف آمریکاست، یعنی وارد شدن به آنها و فارغ‌التحصیل شدن از آنها بسیار آسان است. در نتیجه همین امر باعث شده است که دانشگاه‌های فرانسه از نظر کیفیت آموزشی و پژوهشی نتوانند آنچنان که باید عمل نکنند.

7- تحصیل ارزان‌قیمت

سیستم‌ دانشگاه‌هیا آمریکا بر مبنای نظام پولی استوار است، یعنی اگر شما برای تحصیل خود هزینه کنید موفق می‌شوید تحصیلات خود را به اتمام برسانید اما در فرانسه هزینه‌های تحصیلی افراد را دولت پرداخت می‌کند یا به دانشجویان وام‌‌های دانشجویی با شرایط خوبی پرداخت اعطا می‌کند، در حالی‌که تعداد بسیار زیادی از این دانشجویان اصلا به چنین وام‌هایی نیاز ندارند زیرا شهریه این دانشگاه‌ها بسیار پایین است.

کارشناسان معتقدند اگرچه که برای طیف آکادمیک فرانسه مطلوب نیست که دانشجویان در هنگام فارغ‌التحصیلی مانند دانشگاه‌های آمریکا زیر بار بدهی خود به دانشگاه باشند، اما سیستمی که در فرانسه وجود دارد نیز مطلوب نیست و نتایج بدی را به همراه دارد زیرا افراد برای چیزی که هزینه‌ای نمی‌کنند خیلی اعمیت قائل نمی‌شوند.

آنها معتقدند که باید این سیستم به سمت سیستم کشورهایی نظیر آلمان پیش برود، در کشورهایی نظیر آلمان شهریه دانشگاه‌ها خیلی گران نیست اما رایگان هم نیست. در نتیجه یک حالت تعادل برقرار می‌شود.

8- نبود شفافیت

بسیاری از دانشجویانی که وارد دانشگاه‌های فرانسه می‌شوند هیچ ایده‌ و اطلاعاتی درباره اینکه قرار است چه سرفصل‌هایی را در این دانشگاه بگذرانند و سایر جزئیات مربوط به رشته و مقطع تحصیلی خود ندارند. البته از سال 2016 پایگاه‌های فعالی برای راهنمایی دانشجویان طراحی شده است که دانشجویان می‌توانند از این طریق درباره جزئیاتی نظیر سرفصل دروس و سایر اطلاعات مربوط به رشته خود را بدست آورند. همچنین می‌توانند بفهمند که چه تعداد از فارغ‌التحصیلان در رشته‌ آنها جذب بازار کار شده‌اند یا چقدر می‌توانند درآمد کسب کنند.

9- چشم انداز و وجه جهانی ضعیف

به رغم اصلاحاتی که در سال 2013 انجام گرفت و به دانشگاه‌های فرانسه اجازه داد که تعداد کلاس‌های بیشتری به زبان انگلیسی داشته باشند، هنوز هم از نظر این شاخص با معیارهای جهانی همخوانی ندارد. دانشگاه‌های سایر نقاط جهان مخصوصا دانشگاه‌های آسیا به منظور جذب دانشجویان بین‌المللی کلاس‌های زیادی به زبان انگلیسی برگزار می‌کنند. فرانسه از نظر جذب دانشجوی خارجی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. همچنین تعداد کم تحقیق و پژوهش به زبان انگلیسی مشکل دیگری است که دانشگاه‌های فرانسه با آن روبه‌رو هستند.

تمامی موارد فوق، باعث شده که فرانسه وجهه جهانی قابل قبولی نداشته باشد و نتواند در عرصه بین‌المللی با سایر کشورهای بزرگ اروپایی همتراز باشد.